Atık Mantar Kompostu ve Solucan Gübresi

Ülkemizde son yıllarda mantar yetiştiriciliği büyük ölçüde artmıştır. Mantara olan talebin her geçen gün artmasıyla birlikte var olan tesisler üretim kapasitelerini arttırırken yeni tesislerin de açılmakta olduğunu görüyoruz. Söz konusu tesislerde mantar kompostu, parçalanmış samana genellikle tavuk yada at gübresi, su, jips ve gerekli gübreler ilave edilerek kompostlaştırılmasıyla elde edilmektedir. Söz konusu materyale misel aşılandıktan sonra üzerine genellikle belirli ölçüde kireçlenmiş peat tabakası serilerek üretim yapılmaktadır.

Mantar yetiştiriciliğinde üretim sonrası atık mantar kompostu açığa çıkmaktadır. Bu materyalin yani mantar kompostunun yüksek organik madde kapsamı ve zengin mineral bileşimi nedeniyle toprak fiziksel özelliklerinin gelişimine ve bitki beslenmesine önemli katkılar sağlayabilecek nitelikte olduğu da yapılan çalışmalarla tespit edilmiştir (Tüzel ve ark., 1992, Szmidt ve Convay, 1995).

Türkiye’de mantar üretimi yapan işletmelerden yılda 10.000 ton dolayında atık mantar kompostu ortaya çıkmaktadır. Yapılan araştırmalarda atık mantar kompostunun meyve ve sebze tarımının yanı sıra süs bitkileri yetiştiriciliğinde de belli koşullara uyularak kullanılabileceği bildirilmektedir (Kütük, 2000).

Dünyada beyaz şapkalı kültür mantarından sonra en çok üretimi yapılan istiridye mantarı Ülkemizde de son yıllarda hızla üretimi artmaktadır. Tadının ete benzemesiyle farklı ve güzel bir lezzete sahip olan istiridye mantarına ilginin her geçen gün arttığı gözlenmektedir. İstiridye mantarı yetiştiricilerinin artmasıyla üretim de buna paralel artmaktadır. İstiridye mantarı kompostu diğer mantar kompostlarına göre tuzluluk oranı olmadığından direkt olarak solucanlara yem olarak verilebilmektedir.

Atık mantar kompostunun 6 ay çürütüldükten sonra sebzecilikte fide ortamı, 2 yıl çürütüldükten sonra ise organik gübre veya tekrar mantar üretiminde örtü toprağı olarak kullanılabileceği belirtilmiştir (Günay ve ark., 1996).

Mantar tesislerinde üretim sonrası açığa çıkan bu kompostları değerlendirmenin en iyi yolu ise bu kompostları kültür solucanları tarafından çok değerli bir gübre olan solucan gübresine dönüştürmektir.

Yaptığım denemelerde atık istiridye mantarı kompostunu kültür solucanları çok sevmekte olduğunu gördüm. Mantar kompostunu kısa sürede tüketen solucanlar kısa sürede solucan gübresi üretirken, mantar kompostuyla hazırlanmış bu ortamda solucanların daha çok çoğaldıklarını da fark ettim.

Mantar kompostu hazırlanmasında kullanılan buğday veya arpa samanları yüksek miktarda bitki besin elementi içermektedir.